Nog 35 dagen en het is lente! En ja hoor, ook de tuincentra maken zich klaar met potgrond promo’s allerhande, maar … vandaag bekijken we hoe deze potgrond potentieel bijdraagt tot de vernietiging van waardevolle ecosystemen en bijdraagt aan klimaatverandering.

Traditionele potgrond bestaat voor een groot deel uit turf. Turf is een substraat met een uitstekende consistentie dat veel vocht en voedingsstoffen vasthoudt en bovendien goedkoop is. Omwille van de lage pH, is het bovendien ideaal voor de teelt van zuurminnende planten zoals heide en bessen (bosbessen, frambozen, aardbeien,…).

Maar wat is turf? 

Turf ontstaat in moerassige veengebieden uit afgestorven plantresten die zich in de loop van honderden jaren laag na laag vormen tot een dikke veenlaag. Gemiddeld groeit zo’n veenlaag met 1 mm per jaar, of met andere woorden, wanneer we 1 meter turf afgraven, graven we zo’n 1000 jaar terug in de tijd. Sommige veengronden gaan tot wel 12 meter diep, waarmee ze in feite dateren uit de ijstijd.

Naast het feit dat venen waardevolle ecologische gebieden vormen, zijn zij ook een verbazingwekkend koolstofreservoir. In feite onttrekken ze koolstof aan de atmosfeer en slaan die op in het accumulerende plantaardige materiaal. En ze blijven dat doen tot in het oneindige. Er is geen andere habitat op aarde dat erin slaagt dit te doen en hoewel veengebieden minder dan 3% van het wereldoppervlak bedekken, slaan zij naar schatting 30% van de koolstof op. Dit maakt van veengebieden een vitale koolstofopslag voor de hele wereld. 

En waarom zouden wij ons dit moeten aantrekken als tuiniers?

60% van alle ontgonnen turf wordt in onze zakken potgrond verwerkt. Veengebieden worden voor de ontginning ervan drooggetrokken waardoor hun historische opslag van koolstof vrijkomt. Wanneer er dus turf wordt ontgonnen voor onze tuinen komt er dus een CO2-bom vrij, wat uiteindelijk bijdraagt tot de opwarming van de aarde. Aangezien de veengebieden alleen al twee keer zoveel opslaan als alle bossen ter wereld, is het verstandig om ze mee in te zetten in de strijd tegen klimaatverandering.

Verder zijn veengebieden waardevol als buffer tegen overstromingen en als ondersteuning voor de biodiversiteit. Aangezien dit net de drie klimaatthema’s zijn die ons vandaag hoofdzakelijk bezighouden, besliste het Verenigd Koninkrijk om de verkoop van potgrond op basis van turf tegen 2024 te verbieden.

“Een laag veen van slechts 15 centimeter bevat net zoveel koolstof als een tropisch regenwoud. Anderhalve meter veen staat dus voor tien tropische regenwouden! Het potentieel om het klimaat te beschermen is dus gigantisch”

Hans Joosten, Professor of Peatland Studies and Palaeoecology, University of Greifswald

Wat kan jij doen?

• Lever heel eenvoudige zelf een bijdrage in de strijd tegen klimaatopwarming en kijk bij aankoop van potgrond goed naar de samenstelling. Kies voor ‘turfvrije potgrond’
• Zelf merk ik dat tuincentra hier nog geen aandacht aan schenken dus, stel systematisch de vraag in elk tuincentrum, hoe meer vraag er naar is hoe beter het aanbod kan vergroten
• Vermijd zuurminnende planten bij de keuze van de beplanting voor je tuin
• Schrijf de groendienst van je gemeente aan, leg hen uit dat een aanpassing van het aankoopbeleid bijvoorbeeld past binnen een klimaatstrategie
• Maak je eigen turfvrije compost met een mix van goed verteerde bladaarde, tuincompost, vermiculiet en tuinaarde (zie ook What is Peat Moss / Alternatives to Peat – BBC Gardeners World Magazine)

Bronnen:

• 23 February 2021, Potgrond zonder turf?, Velt vzw, via Potgrond zonder turf? | Velt
• 1 October 2021, Alternatives to peat, BBC Gardeners’ World Magazine, via What is Peat Moss / Alternatives to Peat – BBC Gardeners World Magazine
• 17 May 2021, Arit visits a peat bog, BBC Gardeners’ World Magazine, 8 minute video via BBC Two – Gardeners’ World, 2021, Episode 9, Arit visits a peat bog
• Abts H., 2021, De toekomst begint nu en je kan er deel van zijn, NPOB-campagne 20 jaar verder, Natuur en Landschap, tijdschrift Natuurpunt Oost-Brabant